Letupan gusi tak bersuara

Nombor AFA 103

Pengekodan

X-SAMPA t

Imej

Sampel audio

noicon

sumber · bantuan

Letupan gusi tak bersuara ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam kebanyakan bahasa lisan, dilambangkan oleh aksara t dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA) dan t dalam X-SAMPA. Dalam bahasa Melayu, letupan gusi tak bersuara dilambangkan oleh huruf t, contohnya: tidak, pentas dan saat.

Ciri-ciri

Ciri-ciri letupan gusi tak bersuara:

Cara artikulasinya adalah letupan atau hentian, iaitu dihasilkan dengan menghalang aliran udara dalam saluran vokal.
Daerah artikulasinya adalah gusi, iaitu disebut dengan hujung lidah (apikal) atau daun lidah (laminal) menyentuh batas gusi.
Jenis pembunyiannya adalah tak bersuara, iaitu dihasilkan tanpa menggetarkan pita vokal.
Ini ialah satu konsonan lisan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
Ini ialah satu konsonan tengah, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui tengah lidah dan bukan sisinya.
Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.

Bentuk varian

IPA	Huraian
t	t Konsonan tenuis
tʰ	t berhembusan
tʲ	t terlelangit
tʷ	t terbibir
ⁿt	t prasengau
tˁ	t terfarinks
t̚	t tak terlepas
tʼ	t ejektif

Penggunaan

Bahasa		Perkataan	IPA	Erti	Catatan
Melayu		[[[Ortografi bahasa Melayu\|tahun]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[tahun]	'tahun'	Rujuk fonologi bahasa Melayu
Belanda^[1]		[[[Ortografi bahasa Belanda\|taal]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[taːl]	'bahasa'	Rujuk fonologi bahasa Belanda
Cina	Mandarin	[[[Aksara Cina\|大]]] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-cmn-Hani (bantuan)/dà	[ta˥˩]	'besar'	Dibezakan dengan bentuk berhembusan. Rujuk Bahasa Mandarin Baku
Czech		[[[Ortografi bahasa Czech\|toto]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[toto]	'ini'	Rujuk fonologi bahasa Czech
Finland		[[[Abjad Finland\|parta]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[pɑrtɑ]	'janggut'	Alofon bagi letupan gigi tak bersuara. Rujuk fonologi bahasa Finland
Inggeris		[[[Ortografi bahasa Inggeris\|tick]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[tʰɪk]	'tanda rait'	Rujuk fonologi bahasa Inggeris
Jepun^[2]		特別code: ja is deprecated /[[[Perumian bahasa Jepun\|tokubetsu]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[tokɯbetsɯ]	'istimewa'	Rujuk fonologi bahasa Jepun
Jerman		[[[Ortografi bahasa Jerman\|Tochter]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[ˈtʰɔxtɐ]	'anak perempuan'	Rujuk fonologi bahasa Jerman
Norway		[[[Abjad Norway\|tann]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[tɑn]	'gigi'	Rujuk fonologi bahasa Norway
Nunggubuyu^[3]		[taɾawa]		'tamak'
Perancis^[4]		[[[Ortografi bahasa Perancis\|tordu]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[tɔʀdy]	'bengkok'	Rujuk fonologi bahasa Perancis
Sweden		[[[Abjad Sweden\|tåg]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan)	[ˈtʰoːɡ]	'keretapi'	Rujuk fonologi bahasa Sweden
Thai		[[[Abjad Thai\|ตา]]] Error: {{Lang}}: aksara: thai tidak disokong untuk kod: th (bantuan)/ta	[taː˥˧]	'mata'
Vietnam		ticode: vi is deprecated	[ti]	'kecacatan'	Rujuk fonologi bahasa Vietnam
Yunani		τρίαcode: el is deprecated	[ˈtria]	'tiga'	Rujuk fonologi bahasa Yunani Moden

Rujukan

^ Gussenhoven (1992:45)
^ Okada (1991:94)
^ Ladefoged (2005:158)
^ Fougeron & Smith (1993:73)

Bibliografi

Fougeron, Cecile; Smith, Caroline L (1993), "Illustrations of the IPA:French", Journal of the International Phonetic Association, 23 (2): 73–76
Gussenhoven, Carlos (1992), "Dutch", Journal of the International Phonetic Association, 22 (2): 45–47
Ladefoged, Peter (2005). Vowels and Consonants (ed. Second). Blackwell. Text "authorlink-Peter Ladefoged" ignored (bantuan)
Okada, Hideo (1991), "Phonetic Representation:Japanese", Journal of the International Phonetic Association, 21 (2): 94–97

Daerah →	Bibir					Koronal										Dorsal					Laringal
Cara ↓	Dwibibir		Bibir gigi		Lidah bibir		Gigi		Gusi		Belakang gusi		Gelungan		Lelangit keras		Lelangit lembut		Anak tekak		FarinksEpiglotis		Glotis
Sengauan	m̥	m		ɱ		n̼			n̥	n			ɳ̊	ɳ	ɲ̊	ɲ	ŋ̊	ŋ		ɴ
Hentian/letupan	p	b	p̪	b̪	t̼	d̼			t	d			ʈ	ɖ	c	ɟ	k	ɡ	q	ɢ	ʡ		ʔ
Letusan desis									ts	dz	t̠ʃ	d̠ʒ	ʈʂ	ɖʐ	tɕ	dʑ
Letusan tak desis	pɸ	bβ	p̪f	b̪v			t̪θ	d̪ð	tɹ̝̊	dɹ̝	t̠ɹ̠̊˔	d̠ɹ̠˔			cç	ɟʝ	kx	ɡɣ	qχ	ɢʁ		ʡʢ	ʔh
Geseran desis									s	z	ʃ	ʒ	ʂ	ʐ	ɕ	ʑ
Geseran tak desis	ɸ	β	f	v	θ̼	ð̼	θ	ð	θ̠	ð̠	ɹ̠̊˔	ɹ̠˔		ɻ˔	ç	ʝ	x	ɣ	χ	ʁ	ħ	ʕ	h	ɦ
Malaran tak bergeser				ʋ						ɹ				ɻ		j		ɰ						ʔ̞
Tamparan		ⱱ̟		ⱱ		ɾ̼			ɾ̥	ɾ			ɽ̊	ɽ						ɢ̆		ʡ̆
Getaran	ʙ̥	ʙ							r̥	r			ɽ̊r̥	ɽr					ʀ̥	ʀ	ʜ	ʢ
Letusan sisi									tɬ	dɮ			ʈɭ̊˔	ɖɭ˔	cʎ̝̊	ɟʎ̝	kʟ̝̊	ɡʟ̝
Geseran sisi									ɬ	ɮ			ɭ̊˔	ɭ˔	ʎ̝̊	ʎ̝	ʟ̝̊	ʟ̝
Malaran sisi										l				ɭ		ʎ		ʟ		ʟ̠
Tamparan sisi									ɺ̥	ɺ			ɭ̥̆	ɭ̆		ʎ̆		ʟ̆